Lané 1668, PENNSYLVANIE
bann Quakers i sobate kontr’ lo faite ashète épila garde bann zésklav.
Rantr’ 1777-1784, ÉTATS-UNIS
labolisyon lésklavaj dann Vermont, Massachusetts, New Hampshire labolisyon lésklavaj füramezir dann Pennsylvanie, Rhode Island, Connecticut.
Lané 1783, GRANDE-BRETAGNE
kréasyon la Sossiété po labolisyon la trète.
Lané 1788, lo 9 FÉVRIÉ, FRANCE
promié rényon la Sossiété zamis bann Noir.
Lané 1789, lo 26 OUTE, FRANCE
i vote la Déklarasyon bann droi demoun
Lané 1789, lo 31 OUTE, MARTINIK
promié révolte bann zésklav lépok la Révolution française.
Lané 1790, lo 12 OKTOB, FRANCE
par dékré l’Assemblée constituante i proklame la dissolüsyon lassanblé kolonial Saint-Domingue, mèm tan i ré-afirme la légalité lésklavaj.
Lané 1791, lo 15 MÉ, FRANCE
dékré dessi lo droi bann demoun de couleur lib la-énète par zot papa-manman lib.
Lané 1791, lo 22 OUTE, SAINT-DOMINGUE
komansman la révolte bann zésklav dan lo Nor lil.
Lané 1791, lo 24 SÉKTANM, FRANCE
l’Assemblée constituante i borde bann droi lavé done demoun de couleur dann bann koloni, i done bann zassanblé lokal lo droi fé la loi dessi la kondisyon demoun pa lib.
Lané 1791, lo 28 SÉKTANM, FRANCE
l’Assemblée constituante i proklame toute demoun lé lib dessi lo téritoir la métropol fransé ; malgré zot koulër, demoun i doi profite toute bann droi konm ninporte lékel sitoyin dapré la konstitüsyon.
Lané 1792, lo 16 MARS, DANEMARK
i interdi la trète dessi bann bato danoi ; lo péi i akorde in périod 10 zan po finir vréman èk trafik-la.
Lané 1792, lo 28 MARS, FRANCE
l’Assemblée législative i done légalité bann droi politik po bann demoun de couleur èk bann Noir lib dann Zantiy ; soman lo 4 avriy lo Roi i kondane dékré-la.
Lané 1792, lo 11 OUTE, FRANCE
l’Assemblée législative i aboli la prime k’i ankouraje la trète depi lané 1784. Lané 1793, la Convention i konfirme déssizion-la.
Lané 1793, lo 29 OUTE, lo 21 èk lo 27 SÉKTANM, SAINT-DOMINGUE
lo deu komissèr sivil Sonthonax èk Polverel i aboli léskalvaj.
Lané 1794, lo 4 FÉVRIÉ (16 PLUVIÔSE AN II), FRANCE
dékré labolisyon lésklavaj dann koloni fransé. Bann komité Salut public et des Colonies i doi egzaminé bann manièr-fé apliké ça. Dann Maskarègn, i koné ofissièlman dékré-la rienk lo 6 séktanm 1794, ofissièlman lané dapré ; dékré lé pa apliké, rienk la trète lé intèrdi par lassanblé kolonial La Rényon lo 8 oute 1794.
Lané 1794, MARS, MARTINIK
linvazion britanik ; dékré labolisyon lé pa apliké.
Lané 1794, AVRIY, GWADLOUP
linvazion britanik ; la Gwadloup lé libéré apré plüzièr mois d’guèr ; lo dékré labolisyon lé apliké.
Lané 1794, lo 6 SÉKTANM, LA RÉNYON
lassanblé kolonial i refüze aplike lo dékré labolisyon léskavaj.
Lané 1795, lo 22 OUTE (5 FRUCTIDOR AN III), FRANCE
lartik 15 la déklarasyon préliminèr la konstitüsyon i proklame okin moun i pë vande alü lü-mèm, sinonça ète vandü parsk lü lé pa in propriété aliénab.
Lané 1796, lo 7 FÉVRIÉ, LA RÉNYON
lassanblé kolonial i déklare lo dékré labolisyon pa aksèptab dan la koloni.
Lané 1796, JUIN, LIL DE FRANSE
i ékspülse bann komissèr i doi fé aplike lo dékré labolisyon.
Lané 1799, lo 13 DÉSSANM (22 FRIMAIRE AN VIII), FRANCE
lo nouvo konstitüsyon i garde pa bann zartik lansien konstitüsyon dessi lésklavaj.
Lané 1802, lo 20 MÉ (30 FLORÉAL AN X), FRANCE
dékré po konfirme i garde lésklavaj dapré bann loi avan lané 1798 dann toute bann koloni fransé ouça lété pa aboli, po kite bann zotorité lokal rétabli léskalvaj dans koloni fransé ouça lété aboli, po rétabli la trète bann Noir dann toute bann koloni fransé. Dékré-la la-arive La Rényon lo 6 novanm 1802 (15 brumaire an XI)
Lané 1802, lo 2 JÜLIÉ (13 MESSIDOR AN X), FRANCE
dékré po interdi toute bann Noir, métisse épila moun de couleur laksé dan lo téritoir kontinantal, zot té riskab la déportasyon — apark si zot lé o-sèrvisse in maitr’ ; po interdi toute bann zétranjé amène toute bann Noir, métisse épila moun de couleur dann téritoir kontinantal la Répüblik. Linterdiksyon-la sar lèvé lo 5 oute 1818.
Lané 1802, JÜLIÉ ÈK NOVANM, GWADLOUP ÈK GWIYANN
i rétabli lésklavaj.
1802, lo 28 SÉKTANM (6 VENDÉMIAIRE AN XI), LA RÉNYON
i rétabli la trète konm lété avan 1789.
Lané 1803, CANADA
i süprime la trète.
Lané 1803, FÉVRIÉ-MARS, LA RÉNYON
in tèsks lassanblé kolonail i refüze adopte po toultan lo dékré labolisyon 1794.
1804, JANVIÉ, SAINT-DOMINGUE
proklamasyon lindépandanse Saint-Domingue, i prande lo nom Ayiti.
Lané 1805, lo 23 OKTOB (BRUMAIRE AN XIV), LIL DE FRANSE ÈK LA RÉNYON
in lartik an-plüs dan lo Code civil des Français po fé rante légzistanse lésklavaj èk la prézanse bann libres de couleur dan la léjislasyon napoléoniène.
Lané 1806
bann Britanik i prande posséssion la koloni olandé lo cap Bonne-Espérance po toultan.
Lané 1806, lo 10 JUIN, GRANDE-BRETAGNE
la Chambre des communes i adopte lo prinsipe süprime la trète.
Lané 1807, SUÈDE
i intèrdi la trète dessi son bann bato.
Lané 1807, lo 2 MARS, ÉTATS-UNIS
loi dessi labolisyon la trète apartir lo 1é janvié 1808.
Lané 1807, lo 25 MARS, GRANDE-BRETAGNE
rézolüsyon parlmantèr po labolisyon la trète dann toute son bann koloni ; rézolüsyon-la i dovien inn loi aplikab apartir lo 1é janvié 1808. Bann zésklav libéré dessi bann bato négrié sar oblijé fé in laprantissaj pandan 3 zan.
Lané 1810
bann Britanik i akapare La Rényon èk Lil de Franse.
Lané 1811, SÉKTANM, MARTINIK
révolte bann zésklav.
Lané 1811, NOVANM, BOURBON
révolte bann zésklav Sin-Leu.
Lané 1812, lo 1é JANVIÉ, MORIS
lintèrdiksyon la trète dann Moris, dapré la loi lo 14 mé 1811, i aplike la législasyon britanik po Moris – loi-la lété jamé ni publié ni enrejistré po Bourbon.
Lané 1814, lo 30 MÉ – lo 8 JUIN, FRANCE
trété Paris. Dann in lartik anplüs, la France i prande langajman fé léfor èk Langletèr po fé proklame labolisyon la trète bann Noir dann toute bann gran péi krétien. La France i prande langajman fé arète la trète dessi toute son bann téritoir dann 5 zané.
Lané 1815, lo 8 FÉVRIÉ, VIENNE
o-kongrè, déklarasyon komüne bann péi partissipan — Grande-Bretagne, France, Autriche, Portugal, Espagne, Suède, Prusse et Russie — kontr’ la trète ; malgré shak péi i garde lo droit shoizi lo méyër lépok po aplike déssizion-la.
Lané 1815, lo 29 MARS, FRANCE
par dékré, Napoléon i aboli la trète épila i intèrdi dann bann koloni fransé la vante zésklav i sorte la trète, kissoi fransé, kissoi étranjé, pangar i sézi lo bato èk lo sharjman.
Lané 1815, lo 6 AVRIY, BOURBON
par arété, bann nouvo gouvèrnman fransé i garde provizoirman bann loi èk bann règloman i jère lil, apark i anüle toute-suite bann loi kontr’ la trète bann Noir.
Lané 1815, lo 20 NOVANM, FRANCE
dann in lartik anplüs lo trété d’paix, bann péi signatèr, anparmi la France, i prande langajman arète la trète lo plüs vitman possib ; lané 1822, la France i refüze signe in konvansyon i mète la trète mèm nivo la piratri.
Lané 1817, lo 8 JANVIÉ, FRANCE
in lordonanse royal i intèrdi la trète. Lordonanse-la, lé promülgué dann Bourbon lo 26 jülié 1817, épila lé ashevé par la loi 15 avriy 1818.
Lané 1818
Portügué, Zéspagnol ansanm Zolandé i kondane la trète, épila i tonbe dakor èk la Grande-Bretagne po konbate la trète apartir lo 30 mé 1820.
Lané 1820
lo kongré amérikin i mète la trète mèm nivo la piratri ; i kondane la pèn-de-mort bann négrié pri an-défo.
Lané 1821, PÉROU
loi po lintèrdiksyon la trète èk labolisyon lésklavaj füramezir.
Lané 1821, FRANCE
kréasyon la Société de la morale chrétienne k’i domande lintèrdiksyon la trète po toulbon.
Lané 1822
la Grande-Bretagne i signe in lakor èk liman Mascate po lüte kontr’ la trète ; lakor lé renouvelé lané 1839 épila lané 1845.
Lané 1822, MARTINIK
révolte bann zésklav.
Lané 1823, CHILI
labolisyon lésklavaj.
Lané 1823, GRANDE-BRETAGNE
kréasyon la Société pour l’abolition graduelle de l’esclavage.
Lané 1823, MÉ, GRANDE-BRETAGNE
lo Parlman i vote inn rézolüsyon po kondane lésklavaj.
Lané 1824, MORIS
ranforsman la législasyon kontr’ la trète ilégal.
Lané 1824, lo 30 MARS 1824, BOURBON
lordonanse dessi lo réjim la jol èk lanprizonman bann zésklav.
Lané 1825, MEXIQUE
labolisyon lésklavaj ; sar définitif lané1829.
Lané 1825, lo 3 OUTE, FRANCE
lo Roi i désside done inn prime 100 fran po in lésklav po la kaptür bann bato négrié.
Lané 1825, lo 27 SÉKTANM, BOURBON
in lordonanse i prévoi k’in proptiétèr i pë done son lésklav 30 kou-d’shabouk maksimom.
Rantr’ 1826-1828, MORIS
komission parlmantèr (Cole-Brooke èk Blair) po fé lankèt dessi la trète bann zésklav (rapor lo 12 mars 1828).
Lané 1827, lo 25 AVRIY, FRANCE
loi po ranforse la législasyon kontr’ la trète bann zaksionèr èk konplisse la trète i riske gaigne banisman; lamande i vo la valër lo bato ; lo manb lékipaj i riske depi 3 mois jiska 5 zané la jol – promülgasyon dann Bourbon lo 24 déssanm 1827.
Lané 1829, lo 19 MARS, MORIS
in défansër bann zésklav lé nomé.
Lané 1830, URUGUAY
labolisyon lésklavaj.
Lané 1830, lo 7 SÉKTANM, FRANCE
lordonanse royal dessi léta civil bann libres de couleur – promülgasyon dann Bourbon lo 26 mars 1831.
Lané 1831, BOLIVIE
labolisyon lésklavaj.
Lané 1831, GRANDE-BRETAGNE
la Couronne i afranshi toute son bann zésklav.
Lané 1831, lo 24 FÉVRIÉ, FRANCE
in lordonanse royal i aboli toute lo réstriksyon dessi lo bann droi civil bann libres de couleur – promülgasyion dann Bourbon lo 4 oute 1831.
Lané 1831, lo 1é MARS, FRANCE
loi po süprime la taks lo Trézor payé po lafranshisman in lésklav – promülgasyon dann Bourbon lo 3 oute 1831.
Lané 1831, lo 4 MARS, FRANCE
loi po klasse la trète konm krime, épila po ranforse bann pène kontr’ demoun i pratike la trète (travaïy forsé po bann zarmatër èk kapitèn, sézi èk vante lo bato èk son sharjman, depi 6 mois jiska 5 zané la jol po zashtër bann Noir d’trète), épila langajman po lo gouvèrman pandan 7 zané po bann Noir libéré avan zot lémansipasyon po vréman — promülgasyon dann Bourbon lo 26 jülié 1831.
Lané 1831, lo 15 MÉ, BOURBON
kréasyon l’association des Francs Créoles i prékonize lindépandanse Bourbon si lésklavaj lé aboli.
Lané1831, lo 30 NOVANM, FRANCE
konvansyon rantr’ la France èk la Grande-Bretagne po gaingne réprime lo krime la trète bann Noir; lo deu péi i tonbe dakor po vizite zot bato l’in-à-l’ot.
Lané 1831, lo 25 DÉSSANM, KOLONI ANGLÉ LA JAMAÏQUE
komansman la révolte bann zésklav.
Lané 1832, BOURBON
dèrnié kondanasyon po trète.
Lané 1832, lo 12 JÜLIÉ, FRANCE
loi i done la libèrté bann zésklav afranshi, malgré zot maitr’ lavé pa pèye la taks, sinonça lavé pas gaingne lotorizasyon lafranshisman — promülgasyon dann Bourbon lo 18 janvié 1833.
Rantr’ 1832-1835, BOURBON
la trète ilégal i continüé ; i fé rante ankor 4 500 zésklav parla.
Lané 1833, lo 22 MARS, FRANCE
konvansyon rantr’ la Franse èk la Grande-Bretagne dessi la répréssion la trète, avèk an-plüs bann dirèktiv po done bann bato ; lordonanse lo 30 oute 1833 i püblie konvansyon-la épila çat lo 30 novanm 1831 — promülgasyon dann Bourbon lo 11 févrié 1834.
Lané 1833, lo 24 AVRIY, FRANCE
inn loi i done toute bann zafranshi la jouissanse bann droi politik — promülgasyon dann Bourbon lo 24 oute 1833.
Lané 1833, lo 30 AVRIY, FRANCE
in lordonanse i aboli bann pèn la mark èk la mutilasyon dann bann koloni fransé – promülgasyon dann Bourbon lo 13 oktob 1833.
1833, lo 4 OUTE, FRANCE
in lordonanse i oblije fé ressansman bann zésklav toulézan, èk lobligasyon déklare bann néssanse, mariaj, mor — promülgasyon dann Bourbon lo 21 déssanm 1833.
Lané 1833, lo 28 OUTE, GRANDE-BRETAGNE
promülgasyon la loi labolisyon dann 19 koloni britanik Nouveau Monde (Zantïy britanik, Gwiyann anglé, Honduras britanik, Moris), ouça 800 000 zésklav parla (kontr’ 250 000 dann bann koloni fransé) ; labolisyon i aplike toudsuite lo 1é oute 1834 (mé soman zésklav ansien lé oblijé rèste 7 zané an-aprantissaj èk zot maitr’ san gaingne inn pèye, sof çat néna moins 6 zan sinonça plüs 60 zan). Bann propriétèr ansien i gaigne in lindamnité 500 milion d’fran. I konsèrne Moris èk lo Cap Bonne-Espérance dann la réjion Loséan Indien. Lo Roi Langletèr i rejète loi-la lo 28 oute 1833.
Lané 1834, FRANCE
kréasyon la Société française pour l’abolition de l’esclavage.
Lané 1835, MORIS
proklamasyon lo bill po lémansipasyon bann zésklav.
Lané 1835, lo 28 JUIN, ESPAGNE
konvansyon passé èk la Grande-Bretagne po la répréssion la trète.
Lané 1836, lo 29 AVRIY, FRANCE
lordonanse royal dessi lafranshisman otomatik bann zésklav amené an-Franse depi bann koloni— promülgasyon dann Bourbon lo 6 séktanm 1836.
Lané 1836, DÉSSANM, PORTUGAL
lintèrdiksyon la trète dann bann koloni portügué épila dessou paviyon portügué ; lo dékré lé pa publié dann Mozambik.
Lané 1838, lo 10 FEVRIÉ, FRANCE
Hippolyte Passy i dépoze in projé dessi lémansipasyon füramezir bann zésklav.
Lané 1838, lo 1é OUTE, GRANDE-BRETAGNE
loi po süprime laprantissaj obligatoir po bann zansien zésklav dann bann koloni britanik.
Lané 1839, lo 11 MARS, MORIS
labolisyon lésklavaj po toultan (supréssion lo sistèm laprantissaj).
Lané 1839, lo 7 JUIN, FRANCE
M. de Tracy i dépoze in projé dessi lémansipasyon füramezir bann zésklav.
Lané 1839, lo 11 JUIN, FRANCE
lordonanse dessi lafranshisman bann zésklav — promülgasyon dann Bourbon lo 6 novanm 1839.
Lané 1839, lo 11 JUIN, FRANCE
lordonanse dessi ressansman bann zésklav — promülgasyon dann Bourbon lo 9 déssanm 1839.
Lané 1839, lo 23 JUIN, FRANCE
komission la Chambre des députés i disküte la kèstion labolisyon, i rande son rapor ; Charles Alexis de Tocqueville lé raportër.
Lané 1839, lo 3 DÉSSANM
bulle lo pape Grégoire XVI po kondane lésklavaj.
Lané 1840, lo 5 JANVIÉ, FRANCE
in lordonanse royal i prévoi lédükasyon relijië, in fois par semèn, po bann marmaïy zésklav, la vizite par lo klèrjé, in fois par mois, bann domèn i dépande bann paroisse, épila la vizite bann domèn par bann prokurër — promülgasyon dann Bourbon lo 9 juin 1840.
Lané 1840, lo 26 MÉ, FRANCE
lo Roi i rouve in nouvo komission, èk lo duc de Broglie konm prézidan, po disküte dessi labolisyon lésklavaj. Son rapor i arive mois d’mars 1843.
Lané 1841, lo 16 SÉKTANM, FRANCE
lordonanse royal dessi lanprizonman bann zésklav — promülgué dann Bourbon lo 24 mars 1842.
Lané 1842, PARAGUAY
loi po labolisyon lésklavaj füramezir.
Lané 1843, INDE
labolisyon lésklavaj po bann zanfan a-vnir, soman bann zésklav lé pa afranshi.
Lané 1845, ESPAGNE
loi po labolysion èk la répréssion la trète
Lané 1845, lo 29 MÉ, FRANCE ÈK GRANDE-BRETAGNE
in lakor rantr’ lo deu péi i prévoi 26 bato fransé èk mèm kantité bato britanik va vèye dessi bann kote Lafrik Louèst ; i jüge ossi sré bon bann bato britanik i vèye bann kote Lafrik Lèst. Lakor-la lé püblié an-France par lordonanse lo 28 janvié 1846 – promülgasyon dann Bourbon lo 27 mars 1846. La-ansuive inn déklarasyon komüne rantr’ la France èk la Grande-Bretagne püblié lo 27 mars 1847.
Lané 1845, lo 18 JÜLIÉ, FRANCE
èk loi épila lordonnanse, lo roi i shanje an-droi in bonpë zafèr dan la vie touléjour bann zésklav linstrüksyon, pünisyon, manjé èk lantretien, lojman, linje, trètman bann demoun malade. I rétabli larjan légal èk lo rasha forsé – promülgasyon dann Bourbon lo 30 déssanm 1845.
Lané 1845, lo 19 JÜLIÉ, FRANCE
loi dessi linportasyon kültivatër éropéèn dann koloni.
Lané 1846, SUEDE
lo gouvèrnman i re-ashète füramezir bann zésklav dan la koloni Saint-Barthélemy.
Lané 1846, TUNISIE
labolisyon lésklavaj.
Rantr’ 1846-1848, DANEMARK
labolisyon lésklavaj dann bann zil Vierges (Sainte-Croix, Saint-Jean, Saint-Thomas).
Lané 1846, lo 18 MÉ, FRANCE
lordonanse dessi léta moral èk relijië bann zésklav – promülgasyon dann Bourbon lo 7 oktob 1846.
Lané 1846, lo 4 JUIN, FRANCE
lordonanse dessi lo réjim dissiplinèr bann zésklav – promülgasyon dann Bourbon lo 7 oktob 1846.
Lané 1846, lo 5 JUIN, FRANCE
lordonanse dessi lo manjé èk lantretien bann zésklav – promülgasyon dann Bourbon lo 7 oktob 1846.
Lané 1846, lo 21 JÜLIÉ, FRANCE
lordonanse, èk an-plüs çat lo 12 oktob 1847, i afranshi bann zésklav lo domèn royal – promülgasyon dann Bourbon lo 28 novanm 1846 épila lo 15 avrïy 1848.
Lané 1847
l’Empire ottoman i intèrdi la trète dann golfe Persique, i fèrme bann marshé püblik zésklav Constantinople.
Lané 1847, DANEMARK
labolisyon lésklavaj dann toute bann koloni danoi (12 zané po apliké).
Lané 1848, 24 FÉVRIÉ, FRANCE
labdikasyon Louis-Philippe ; formasyon in gouvèrnman provizoir.
Lané 1848, lo 25 FÉVRIÉ, FRANCE
proklamasyon lo droi travaïy.
Lané 1848, lo 26 FÉVRIÉ, FRANCE
labolisyon la kondanasyon la pèn-de-mort po la politik.
Lané 1848, lo 2 MARS, FRANCE
süfraj ünivèrsèl po bononm 21 an épila plüs 21 an.
Lané 1848, lo 2 MARS, FRANCE
dékré po fikse lo tan maksimom travaïy par jour, 10 hër po Paris, 11 hër po la provinse.
Lané 1848, lo 4 MARS, FRANCE
kréasyon inn komission po prépare labolisyon.
Lané 1848, lo 4 MARS, FRANCE
dékré dessi la libèrté d’prèsse èk la libèrté d’rényon – lo 2 mé 1848 i aplike dékré-la dann bann koloni.
Lané 1848, lo 7 MARS, FRANCE
par arété, lo gouvernman provizoir i shanje lo nom l’île Bourbon po « Lil La Rényon ».
Lané 1848, lo 19 MARS, FRANCE
labolisyon la contrainte par corps po dète.
Lané 1848, lo 12 AVRIY, FRANCE
labolisyon la pène léspozisyon publik.
Lané 1848, lo 27 AVRIY, FRANCE
lo dékré, püblié lo 2 mé 1848, i aboli lésklavaj.
Lané 1848, lo 4 MÉ, FRANCE
proklamasyon ofissièl la Répüblik.
Lané 1848, lo 23 MÉ, MARTINIK
lo gouvèrnër i proklame labolisyon lésklavaj, avan lo dékré ofissièl labolisyon i arive.
1848, lo 26 MÉ, LA RÉNYON
i anonse la Révolution de février 1848, konü depi lo 24 mé.
Lané 1848, lo 27 MÉ, GWADLOUP
lo gouvèrnër i proklame labolisyon lésklavaj, avan lo dékré ofisièl labolisyon i arive.
Lané 1848, lo 9 JUIN, LA RÉNYON
proklamasyon la Répüblik.
Lané 1848, JUIN, ZANTÏY
dan lo koloni olandé (Saint-Martin, Saint-Eustache, Saba) bann zésklav i libère azot ; lo 3 jülié 1848 lo gouvèrnër i proklame labolisyon.
Lané 1848, lo 16 JÜLIÉ, LA RÉNYON
la nouvèl labolisyon dann Zantïy i arive dann lil.
Lané 1848, lo 10 OUTE, GWIYANN
labolisyon lésklavaj dapré lo dékré püblié lo 10 juin 1848.
Lané 1848, lo 9 SÉKTANM, FRANCE
dékré po alonje lo tan maksimom travaïy jiska 12 hër par jour.
Lané 1848, lo 13 OKTOB, LA RÉNYON
larivé lo komissèr jénéral Joseph Sarda-Garriga.
Lané 1848, 18 OKTOB, LA RÉNYON
promülgasyon lo dékré i anonse labolisyon po lo 20 déssanm
Lané 1848, lo 24 OKTOB, LA RÉNYON
püblikasyon lo dékré dessi lo travaïy obligatoir po toute bann fütir zafranshi
Lané 1848, lo 4 NOVANM, FRANCE
konstitüsyon po afirme lo prinsipe la süpréssion lésklavaj dann téritoir fransé ; lartik 6 i signale lésklavaj i pë pü égzisté dann okin téritoir fransé – promülgasyon dann La Rényon lo 23 mars 1849.
Lané 1848, MI- NOVANM-7 DÉSANM, LA RÉNYON
déplasman Sarda-Garriga dann toute lil po ésplike labolisyon
Lané 1848, lo 20 DÉSSANM, LA RÉNYON
labolisyon lésklavaj.
Lané 1849, FÉVRIÉ, LA RÉNYON
püblikasyon deu dékré lokal po püni bann violasyon la dissipline dann zatelié èk zangajman fiktif.
Lané 1849, 30 AVRIY, FRANCE
loi dessi lindamnizasyon bann propriétèr konü La Réunion lo 21 jülié 1849, promülgué lo 24 oktob 1849.
Lané 1849, lo 11 JUIN, LA RÉNYON
dékré lokal po règlemante limigrasyon, sürtou indien.
Lané 1849, OKTOB, LA RÉNYON
léléksyon par lo süfraj ünivèrsèl deu reprézantan d’lil dann l’Assemblée nationale.
Lané 1849, lo 6 DÉSSANM, LA RÉNYON
larété po institüé lo renouvèlman obligatoir langajman épila dévlope langajman po toute bann zafranshi.
Lané 1850, VENEZUELA
labolisyon lésklavaj.
Lané 1850, lo 4 MÉ, LA RÉNYON
promié fète lo travaïy.
1850, lo 12 MÉ, LA RÉNYON
Sarda-Garriga i kite lil. Lo 15 avril 1850, son ranplassan, lo gouvèrnër Doret, i prande la tète lo gouvèrnman.
Lané 1850, lo 17 JÜLIÉ, BRÉSIL
lintèrdiksyon la trète.
Lané 1851, COLOMBIE ÈK ÉQUATEUR
labolisyon lésklavaj.
Lané 1852, lo 13 FÉVRIÉ, FRANCE
dékré dessi la répréssion lo vagabondaj, épila dessi langajman.
Lané 1852, lo 27 MARS, FRANCE
dékré dessi limigrasyon dann bann koloni.
Lané 1852, AVRIY, LA RÉNYON
in dékré lokal i suprime bann dispanse langajman, apark po bann zafranshi propriétèr.
Lané 1852, DÉSSANM, LA RÉNYON
par arété, bann zafranshi i doi gaingne in lotorizasyon ékri po déplasse azot.
Lané 1853, ARGENTINE
labolisyon lésklavaj.
Lané 1854, PÉROU ÈK VENEZUELA
labolisyon lésklavaj.
Lané 1854, lo 3 MÉ, FRANCE
in sénatus-consulte i règle la konstitüsyon la Martinik, la Gwadloup èk La Rényon ; dapré lartik 1, i pë jamé rétabli lésklavaj dann bann koloni fransé.
Lané 1856, lo 5 JÜLIÉ, KOLONI PORTÜGUÉ ANGOLA
labolisyon lésklavaj dann in morso la koloni.
Lané 1856, lo 25 OUTE, KOLONI PORTÜGUÉ LINDE
labolisyon lésklavaj.
Lané 1859, lo 15 MARS, LA RÉNYON
i intèrdi limigrasyon afrikin.
Lané 1860, 1é JANVIÉ, KOLONI OLANDÉ MALAISIE
labolisyon lésklavaj.
Lané 1860, lo 25 JÜLIÉ
signatür la konvansyon franco-britanik i done lo droi fé rante La Rényon bann travaïyër indien.
Lané 1861, lo 19 MARS, RUSSIE
süpréssion la sèrvitüde ; i konsèrne 20 milion demoun.
Lané 1861, 1é JÜLIÉ
renouvèlman la konvansyon franko-britanik dessi limigrasyon ; i doi aplike dann toute lo koloni fransé.
Rantr’ 1863-1865, ÉTATS-UNIS
labolisyon lésklavaj par lo 13èm lamandman la konstitüsyion.
Lané 1863, KOLONI OLANDÉ
labolisyon lésklavaj dann Gwiyann èk Zantïy olandé (Curaçao, Bonaire, Aruba, Saba, Saint-Eustache èk la réjion olandé de Saint-Martin).
Lané 1869, PORTUGAL
labolisyon lésklavaj dann son bann koloni.
Lané 1873, KOLONI ÉSPAGNOL PORTO-RICO
labolisyon lésklavaj.
Lané 1873
la Grande-Bretagne i passe in lakor ansanm lo sultan Zanzibar po suprime la trète.
Rantr’1873-1874, MOZANBIK
lo dernié ka la trète konü po La Réunion dessi l’Étienne èk Laurence.
Lané 1878, MOZANBIK
labolisyon lésklavaj.
Lané 1885, lo 26 FÉVRIÉ, BERLIN
konféranse ; bann partissipan — Grande-Bretagne, France, Autriche, Allemagne, Russie, Espagne, Portugal, Hollande, Belgique, Italie, Suède, Danemark ansanm États-Unis — i désside travaïye po süprime lésklavaj.
Lané 1886, CUBA
labolisyon lésklavaj.
Lané 1888, BRÉSIL
labolisyon lésklavaj.
Lané 1890, 2 JÜLIÉ
konféranse kolonial Bruxelles ; kondanasyon lésklavaj.
Lané 1896, SIERRA LEONE ÈK MADAGASCAR
labolisyon lésklavaj.
1897, ZANZIBAR
labolisyon lésklavaj.
Lané 1900, NIGERIA
labolisyon lésklavaj dan la réjion britanik.
Lané 1926
43 péi i ratifie lakor la Société des nations dessi la répréssion la trète èk lo travaïy sèrvil (lartik 22 èk 23).
Lané 1928, IRAN
labolisyon lésklavaj.
Lané 1930
l’organisation internationale du travail i adopte inn konvansyon dessi lo travaïy forsé èk obligatoir.
Lané 1942, ÉTHIOPIE
labolisyon lésklavaj.
Lané 1948, lo 10 DÉSSANM
l’O.N.U. i adopte la Déklarasyon univèrsèl bann droi demoun ; lartik 4 i afirme la süpréssion lésklavaj.
Lané 1952, QATAR
labolisyon lésklavaj.
Lané 1956
konvansyon an-plüs dessi labolisyon lésklavaj dann Nations unies.
Lané 1962, ARABIE SAOUDITE
labolisyon lésklavaj èk la trète bann zésklav.
Lané 1974
l’O.N.U. i kré dann son Commission des droits de l’homme in group travaïy dessi lésklavaj jordi.
Lané 1981, MAURITANIE
labolisyon lésklavaj.
Lané 1989, NOVANM
bann Nations Unies i adopte la Convention des droits de l’enfant.
Lané 1992, PAKISTAN
labolisyon lésklavaj.
Lané 1994
l’UNESCO i komanse son program dessi « La route de l’esclave ».
Lané 2000, DÉSSANM
la Charte des droits fondamentaux de l’Union Européenne i intèrdi lésklavaj, lo travaïy forsé èk la trète demoun.
Lané 2001, lo 10 MÉ
i vote la loi fransé i « rekoné la trète èk lésklavaj (lépok 15èm-19èm sièk) konm krime kontr’ la demounité », loi-la lé promülgué lo 21 mé ; séktanm (Durban, Afrique du Sud) la Conférence mondiale des Nations Unies kontr’ lo racism’, la diskriminasyon rassial, la zénofobi ansanm lintoléranse i rokoné « lésklavaj èk la trète négrié tranzatlantik konm krime kontr’ la demounité ».
Lané 2002, JANVIÉ
l’Assemblée nationale fransé i adopte inn loi po « vanje kontr’ la trète bann demoun ». Séktanm Convention 182 de l’O.I.T dessi « lintèrdiksyion kontr’ lo plüs-pir manièr fé travaïy bann marmaïy ».
Lané 2004
l’O.N.U. i déklare lané-la konm lané intèrnasyonal po komémore la lüte kontr’ lésklavaj èk labolisyon.