Laktualité

Gran 20 Désanm 2025.
Transmète épila partaje listoir

Lo Gran 20 Désanm sar, ankor in kou, in linstan for dan lo kalandrié la mémoir La Rényon. In gran sérémoni kültirèl épila popülèr, komémorasyon-la i di ankor in kou koman la transmission èk lo partaj listoir ansanm bann péi èk bann pëp la-konète lésklavaj, lé inportan.

Po lokazion-la, lo portay lésklavaj i mète in limièr dessi listoir lésklavaj Madagaskar, dann in püblikasyon ansanm troi tèks bann shèrshër Lünivèrsité Antananarivo la-ékrire. Ça i amontre bien lo bann gatür néna rantr’ bann téritoir Losséan Indien.

1. Lo sistèm ésklavajist dann l’Imerina (Madagaskar) dann 19èm siék
par Lalasoa Jeannot RASOLOARISON, proféssër, Départman Listoir, Lünivèrsité Antananarivo

Tèks-la i fé in lanaliz konplé lésklavaj dann l’Imerina dann 19èm siék, lèrk té lo zarboutan po lékonomi èk lo sossial dan lo royom mérina. An-majorité dan la popülasyon, té i ansèrve bann zésklav po travaïy agrikol, dan la kaz sinonça dann komèrs. Zot statü -çat la propriété – té i amène in kontrol sévèr èk in manièr ésploite azot plüzoumoin dür selon lo maitr’. Aboli lané 1896, sistèm-la té i garanti la mindëv bann mérina lavé bézoin po tienbo zot pouvoir.

2. Lésklavaj dann Madagaskar : Bann zésklav lo roi nou té fine oublié
par Jacqueline RAVELOMANANA, proféssër, Départman Listoir, Lünivèrsité Antananarivo

Lartik-la i koze dessi la kondisyon bann zésklav Madagaskar depi lo Firaketana. Lo Andevo, « lésklav », té i sorte èk la trète, èk bann bataïy, par zot néssans sinonça par in jüjman tribünal. Bann zésklav lo roi, roganizé dapré in klasman éspésyal (Manisotra, Tsiarondahy, Manendy), navé in plasse plüs konpliké çak nou pë majiné : zot té po travaïye touléjour mésoman zot té dann trafik la politik, nadéfoi jiska zot té i komande, ça i mète in fanal dessi in koté listoir sossial malgash nou té koné pa.

3. es témoins matériels de la présence d’esclavage en Imerina (Hautes terres centrales de Madagascar) entre le XVIe et la fin du XVIIIe sièclee
par Marie Robertine RAJOELINORO, résponsab lo départman lantropoloji èk lékoloji- Lünivèrsité katolik Madagaskar.

[Tananarive. Madagascar]. [Non identifié]. [1880 – 1900]. Photographie positiive
Coll. Archives départementales de La Réunion, inv. 54FI19

Lartik-la i étüdié bann témoignaj i trouve dan lo bann tèknik po lorganizasyion lésklavaj (andevo) dann l’Imerina (dan lé-O Madagaskar) depi 16èm sièk jiska la fin 18èm sièk. Li fé lanaliz lo bann fossé po la défanse (hadivory), bann klotür an-tér rouj (tamboho), bann rizièr aménajé èk bann marshé zésklav, konm la prëv lo travay bann zésklav po soutien lo pouvoir royal èk lo bann zélite Hova.

Partaje paj-la
dessi rézo sossial
   
Artourne dessi zaktualité